Czy Organizacja Państw Tureckich powinna niepokoić Chiny i Rosję?

Większa integracja państw tureckich może stanowić pewne zagrożenie dla Pekinu i Moskwy. W ostatnich latach bliskie więzi między państwami tureckimi zaczęły nabierać rozpędu. Pęd osiągnął punkt zwrotny podczas VIII Szczytu Rady Tureckiej 12 listopada 2021 r. w Stambule, kiedy prezydent Turcji Recep Tayyip Erdogan oficjalnie ogłosił decyzję Rady Współpracy Państw Tureckojęzycznych (Rada Turecka) o zmianie nazwy na Organizacja Państw Tureckich (OTS). Ogłoszenie odzwierciedlało ambicje Ankary, by ulepszyć organizację z ospałego sojuszu do potężnej unii polityczno-gospodarczej.

Szczyt w Stambule był z wielu powodów znaczącym kamieniem milowym dla świata tureckiego. Chociaż oferował wsparcie gospodarcze i polityczne państwom członkowskim i obserwatorom, proponowano zacieśnienie współpracy między państwami tureckimi jako przyczyniające się do zmniejszenia barier handlowych między Azją a Europą. 

Wiele z długoterminowych planów OTS jest skodyfikowanych w dokumencie Turkic World 2040 Vision. Dokument przedstawia, w jaki sposób turecka organizacja wykorzysta zbiorowe zasoby państw członkowskich i stanie się siłą, z którą należy się liczyć na arenie światowej. Czas pokaże, czy ta wizja się powiedzie, czy nie.

Fundusz i realizacja strategii 2040

W ciągu roku od szczytu w Stambule i powstania OTS sojusz turecki doświadczył wielu pozytywnych zmian. Jedną z najbardziej znaczących decyzji ostatniego szczytu było powołanie Turckiego Funduszu Inwestycyjnego (TIF). Celem TIF jest przyspieszenie wzrostu gospodarczego państw członkowskich poprzez zapewnienie finansowania małym i średnim przedsiębiorstwom.

Chiny zacieśniają współpracę wojskową z Tadżykistanem

Oprócz powstania TIF , członkowie OTS podjęli wiele inicjatyw kulturalnych mających na celu zacieśnienie więzi narodów tureckich. W ostatnim roku podjęto wysiłki na rzecz pogłębienia integracji państw członkowskich poprzez wspólną historię, język i tożsamość. OTS przewiduje świat, w którym każde państwo członkowskie mówi tym samym językiem. Na warsztatach, które odbyły się w Turcji 30 września 2022 r., powołano „Komisję Wspólnego Alfabetu”, aby przyspieszyć przejście państw tureckich na standardowy alfabet.

Inną strategią proponowaną w celu wzmocnienia relacji między państwami członkowskimi jest nadanie priorytetu kwestiom religijnym. Organizacja zrzesza szefów instytucji religijnych państw członkowskich cztery razy w roku, aby omawiać kwestie dotyczące islamu w krajach tureckich. 20 października 2022 r. przywódcy religijni państw tureckich zwołali w Baku spotkanie i powołali Radę Przywódców Religijnych Świata Tureckiego. Celem rady jest zajęcie wspólnego stanowiska w walce z islamofobią i wszelkimi formami ekstremizmu w narodach tureckich.

Korytarze transportowe i wspólny głos na zewnątrz

Organizacja zaplanowała również przyjęcie wspólnego stanowiska politycznego. Państwa członkowskie przyjęły zbiorową perspektywę w różnych kwestiach regionalnych, takich jak kryzys w Afganistanie, zamieszki w Kazachstanie, konflikt azerbejdżańsko-armeński oraz kwestia granicy kirgisko-tadżyckiej. Innym ważnym celem sojuszu jest ustanowienie połączenia logistycznego między państwami tureckimi poprzez wzmocnienie Transkaspijskiego Korytarza Transportowego i połączenie z chińską Inicjatywą Pasa i Szlaku. 

Chociaż OTS ma wzniosłe cele, tylko Azerbejdżan i Turcja są skłonne dołożyć wszelkich starań, aby zrealizować jak dotąd pełną wizję związku. Rosja wywiera duży wpływ na członków OTS, takich jak Kazachstan, Kirgistan i Uzbekistan, a wpływ ten może zagrozić harmonizacji współpracy państw członkowskich. Podczas gdy kraje te mogą chcieć wspierać panturkizm, mogą również wzbraniać się przed podjęciem działań sprzecznych z interesami Moskwy. Poza Rosją OTS może stanowić długoterminowe zagrożenie dla chińskich planów zdobycia dominującej pozycji w Azji Centralnej. 

Realna siła i znaczenie

Oprócz wpływów zewnętrznych, wewnętrzne problemy mogą również zagrozić celowi OTS. Niepokojące jest to, że OTS może podsycić pojawienie się ambicji nacjonalistycznych wśród Turków. Ekspansja działań organizacyjnych opartych na pochodzeniu i jedności kulturowej może skutkować wznowieniem tendencji frakcyjnych wśród innych ludów tureckich. Jednak niektórzy tureccy urzędnicy uważają, że OTS nie stanowi takiego zagrożenia. Pomimo zapewnień tureckich urzędników o altruistycznych celach OTS, dokument z wizją 2040 roku i poglądy czołowych polityków świata tureckiego ujawniają, że OTS dąży do zaprojektowania wspólnego kulturowego i historycznego sojuszu między państwami tureckimi. 

Uzbekistan odmówił utworzenia unii gazowej z Rosją i Kazachstanem

Konkludując, OTS twierdzi, że nie ma planów kwestionowania hegemonii Chin i Rosji w Azji Centralnej, jednak integracja państw tureckich stanowi (ograniczone na tym etapie) zagrożenie dla Pekinu i Moskwy. Myśli tych krajów są kształtowane przez realizm polityczny i nie przyjmą pozornie szlachetnych idei OTS za dobrą monetę. Jeśli jednak główne mocarstwa ulegną wstrząsom wewnętrznym, co odbije się na ich zaangażowaniu zewnętrznym, OTS bez wątpienia stanie się nowym graczem zmieniającym zasady gry w regionie w perspektywie długoterminowej lub średnioterminowej.